Sepulturak komunitate baten ispilu zirenekoak II: San Pedro Parrokiako San Anton kapera
Aurreko idatzian Elorriaga leinuaz eta San Bernabe kaperaz aritu ginen. Familia horrek 1503an San Pedro elizan kapera egiteko baimena lortu zuela ikusi genuen. Dokumentu hartan, ordea, zeharka bada ere, San Pedro elizaren kudeaketaren inguruko informazioa jasotzen zela nabarmena izan zen. Bestalde, agerian geratu zen, baita ere, elizan familia edo leinu baten sepulturaren kokapenaren garrantzia. Hau ederki adierazten da urtebete geroagoko, 1504ko irailaren 1eko, antzeko beste dokumentu batean.
Oraingo honetan Bachiller Jofre Ibáñez de Sasiolari Zumaiako San Pedro Elizako Santa Katalinaren omenezko aldarearen azpiko lurra saldu zitzaioneko dokumentua dugu. Ondoren transkribatzen dugun zati honetan lur hori lortzeko prozesua azaltzen da:
“… otorgamos e conosçemos que por cabsa e rrazón que la dicha yglesia de sennor Sant Pedro e la fábrica d’ella está al presente en mucha nesçesydad para fazer e çerrar la capilla mayor de sobre el altar mayor, e vos el Bachiller Jufre de Sasyola, vasallo del Rey e de la Reyna nuestros sennores e de su Concejo, para suplir la nesçesydad presente de la dicha yglesia e fábrica d’ella ofreçistes e prometistes çinquenta ducados de oro para los luego pagar por el suelo de la capilla qu’es debaxo del altar de Santa Catalina en la dicha yglesia, para lo que teníades vos el dicho Bachiller, liçençia e premisyón del Vicario General del obispado de Panplona, la qual dicha postura e preçio de los çinquenta ducados vos fue pujada por Martín Ybannes de Arteaga e por Juan de Arteaga, su nieto, fasta que llegaron las dichas pujas de entre vos, el dicho Bachiller, e las otras partes a çiento e sesenta ducados de oro. E después vos, el dicho Bachiller, pujastes el dicho suelo de capilla de quarenta ducados más e los pusystes en preçio de dosientos ducados de oro, e las otras partes non fisieron más puja sobre vos, el dicho Bachiller, rrematado commo en mayor pujador por los dichos manobreros. E por ende, nos el dicho conçejo, alcalde, preboste, jurados, oficiales, omes fijosdalgo suso dichos, commo patrones que somos de la dicha yglesia, en vna conformidad e concordia, desimos que loamos, rratyfycamos e aprobamos el dicho rremate del dicho suelo de capilla en vos el dicho Bachiller.”
1504an San Pedro elizako obrek jarraitzen zutela nabaria da, baita horiek gauzatzeko zuten diru falta ere. Finantzaketa modu bat elizan lurperatzeko lurraren salmenta izan zen argi eta garbi. Kasu honetan, Elorriagatarrekin gertatu bezala, elizako gune nabarmenetako bat eskuratu zen, baina prozesua guztiz desberdina izan zela ikus daiteke. Oraingoan, lur zati hori, enkante moduan atera zuten salmentara eta horri esker jakin dezakegu hura lortzeko egon zen borrokaren eta botere talkaren berri.
Zumaiako bi leinu garrantzitsuk nahi zuten eremu hori: Sasiola eta Arteaga leinuek. Biek komunitatean zuten boterearen erakusgarri izango zen sepultura nahi zuten elizaren barruan. Azkenean, Sasiola leinuak lortu zuen urrezko 200 dukaten truke. Gogoan izan, urtebete lehenago, Elorriagatarrei urrezko 40 dukateko eskaera egin zitzaiela kapera egiteko. Hala ere, kontuan izan behar dugu, elizako tokirik nabarmenean kapera egiteko azken aukera zela enkantean jarri zena. Hau da, Elorriagatarrek aldare nagusiaren eskuinaldeko eremua eskuratua zuten jadanik kapera egiteko. Beraz, 1504an Sasiola eta Arteagatarrek borrokatu zutena aldare nagusiaren ezkerraldean kapera egiteko aukera izan zen. Sasiolatarrek egingo duten kapera gaur egun Zumaiako Parrokian dagoen San Anton kapera da.
Bi dokumentu horiek XVI. mendearen hasierako gizartean familia edo leinuaren sepulturaren kokaguneak zuen garrantziaren berri ematen digute. Hori horrela, garai hartako elizako sepulturen kokaguneak orduko Zumaiako komunitatearen berri emango ligukete. Sepultura horien planoa XVI. mende hasierako Zumaiako gizartearen isla litzateke.
Oihana Artetxe (Ereiten Kultur Zerbitzuak)
*Udal artxiboan bilatutako datu bitxiekin osatutako artikulu guztiak kontsultatzeko eta udal artxiboa nola kontsultatu jakiteko klikatu hemen.
