Zumaian barrena herri bideetatik

2023/05/04

Gogoratzen auzoak edota herriak elkarrekin lotzen zituzten herri bide haiek? Ziur gurasoei entzun diezula inguruko beste baserri, auzo edota herri batzuetara iristeko egin behar zituzten ibilaldi luzeez. Ba al dakizu, gainera, hil-bideak ere bazirela, hau da, hildakoak elizetara eraman ahal izateko zeuden bide bakarrak?

Garai batean bertakoengatik hain erabiliak ziren bide publiko horiez beteta dago Zumaia. Ibilgailuen etorrerak bide horiek gutxiago erabiltzea eragin zuen, eta urteak igaro ahala, ahazten joan dira.

Baina ez Zumaian, herri bide horien memoria berreskuratu berri baitu! Izan ere, ohiturak eta memoria berreskuratzea gustuko zerbait dugu Zumaian. Batez ere, herria eta inguruak ezagutzeko ibilbide berriak eskaintzeko aukera ematen badu. Horrela, bideak egokitu dira eta beharrezko seinaleak jarri dira ibiltarientzat, horiek egitera anima daitezen. Eta, hori gutxi ez balitz, mapa bat argitaratu da, ibilbide horiek interpretatzeko eta irteerak planifikatzeko.

Bide horiek erabilita irits zaitezkeen auzoetako bat Narrondo da. Hasiera batean interes handirik gabeko auzo baten itxura izan dezakeen arren, jende gutxik ezagutzen duen industria-tradizio handia ezkutatzen du Narrondok. Izan ere, izen bereko ibaiaren ertzak egokiak izan ziren instalazio hidraulikoetarako, hala nola errotetarako eta burdinoletarako. Hala, 1344an errota bat zuen; eta 1535ean bi burdinola zituen, portu baten eta lonja batekin batera. Egoera horiek guztiek industrializazioaren hasiera eragin zuten Zumaian.

Historiaren pasarte hori ikusgai dago oraindik Narrondon, 'La Zumayana' zementu-fabrikako paretak eta tximinia kontserbatzen baitira, eta 'San Jose' fabrikakoak, berriz, tximiniaren eta eraikin nagusiaren zati bat. Horregatik, ZIIZ elkartea (Zumaiako Industriaren ondarearen Informazio Zentroa) lanean ari da hondar horiek babesteko eta, horrela, interes handiko ondarea babesten dela bermatzeko.

Bide publikoei esker bisita dezakezun beste interesgune bat Artadi ingurua da. Zumaiako ikuspegi panoramiko onenetako bat eskaintzeaz gain, natur balio handiko artadi bat du. Arte masa jarraitua eta itxia da, 20 hektarea pasatxokoa, malda handiko hegal batean kokatua. Kokapen horrek, hostotza itxikoa izateak eta gizakiaren presentzia urriak xarma ekologiko eta paisajistiko berezia ematen diote.

Zumaiako herri bideen sare zabala, gainera, beste herri batzuetako ibilbideekin lotzen da, eta erraz irits zaitezke inguruko herrietara, hala nola Deba, Zarautz, Getaria edo Aizarnazabalera.

Informazio gehiago aurkituko duzu esteka honetan.